Psychiater Iris Sommer: 'Dat die supplementen werken is zelden aangetoond'

Psychiater Iris Sommer publiceerde in 2023 het boek De bacterie en het brein. Ze wil duidelijk maken dat een gezonde darmflora van invloed kan zijn op je brein en daarmee kan meehelpen om dingen als depressie tegen te gaan.

'Onze kennis neemt per maand toe. Mijn boek was nog niet naar de drukker of ik zag al nieuwe studies waarvan ik dacht: oh, die moeten erbij! Over vijf jaar kan ik al deel 2 schrijven. Ik word er heel blij van, die bacteriën zijn zulke waanzinnig interessante gasten', liet ze in oktober weten aan een interview met Trouw.

Helaas lijkt de commercie middels drankjes, yoghurtjes en pillen met probiotica invloed te hebben op de consument. Sommer is er geen fan van. 'Mensen die zich niet lekker voelen, geven er soms een fortuin aan uit. Ik gun ze dat ze hun geld beter besteden. Dat die supplementen werken is zelden aangetoond. Je kunt zeggen: baat het niet dan schaadt het niet, maar ook dat weten we niet.'

De journalist die haar interviewde vraagt vervolgens naar een beloftevol onderzoek. 'De darmflora vormt zich vanaf het moment dat een kind geboren wordt. Een baby die door het baringskanaal gaat, krijgt vaginaal vocht binnen. Dat klinkt misschien vies, maar in dat vocht zitten veel bifidobacteriën, die nodig zijn om moedermelk te verteren. Precies wat het kind nodig heeft. Die moedermelk voedt de baby én de bacteriën in zijn darm. Zo vormt zich de darmflora.'

Gevolgen keizersnee

'Zo’n 18 procent van de kinderen in Nederland komt met de keizersnede ter wereld. Hun eerste bacteriën komen niet uit vaginaal vocht, maar veelal van de huid van hun ontroerde ouders, als die ze in hun armen nemen. Dat zijn relatief veel stafylokokken en streptokokken, waar je weinig aan hebt om melk te verteren.'

Sommer weet dat de keizersnee bijvoorbeeld dus ook van invloed kan zijn op de darmflora van iemand. 'Ook in de darmen van deze baby’s vestigen zich bifidobacteriën, maar het verschil in darmflora blijft lang zichtbaar. En er zijn aanwijzingen dat darmontstekingen, allergie, astma, eczeem en overgewicht daar de late gevolgen van kunnen zijn.'

Er zijn dan ook tests gedaan met muizen om te achterhalen wat er gebeurd als de darmbacteriën afwezig zijn. 'Nu kun je muizen steriel laten opgroeien, zonder darmbacteriën en dus zonder dat bacteriestofje. Die muizen vertonen afwijkend gedrag, dat in de verte lijkt op adhd of misschien autistische stoornissen. En als je de hersentjes onderzoekt, zie je daar afwijkingen.'

'Muizen zijn geen mensen, dat wil ik benadrukken', vervolgt Sommer in het interview. 'Maar wat we zien bij mensen met ADHD en autisme is dat zij vaker via een keizersnede zijn geboren, minder vaak borstvoeding kregen en als heel jong kind vaker antibiotica kregen.'

Deze drie dingen hebben alle drie effect op de darmflora, legt ze uit. Sommer benadrukt dat ze het oorzakelijke verband niet snapt, maar het dus gaat om een correlatie. Maar, er kunnen veel meer factoren zijn die bijvoorbeeld ADHD of autisme beïnvloeden. Bijvoorbeeld zoals op deze site al eens besproken prenatale trauma's of problemen met de hechting in de opvoeding. Het lijkt lastig deze mogelijke causaliteit van darmflora te onderscheiden.

Wat wel eten en drinken?

Tot slot heeft ze nog tips om je darmflora gezond te houden. Het gaat dan om voeding. 'Bedenk: je eet voor jezelf én voor je bacteriën. Die hebben vezels nodig, dus volkorendingen, groenten, fruit. En zo min mogelijk kant-en-klaar maaltijden, met conserveerstoffen die zorgen dat bacteriën niet groeien op je pizza. Want dat doen ze ook in je darmen: zorgen dat bacteriën niet groeien', verduidelijkt Sommer.

Ook mensen die weleens van een drankje houden die krijgen nog een tip van de psychiater. Ze bedoelt waarschijnlijk te zeggen: Drink, maar met flinke mate. 'Alcohol, dat gebruiken wij in het ziekenhuis om te ontsmetten, om bacteriën te doden dus. Dat doet alcohol ook in je darm. Al met al scheppen we daar een vijandig milieu.'